Maniram Dewan Biography in Assamese । মণিৰাম দেৱান জীৱনী

মণিৰাম দেৱানৰ জীৱনী Maniram Dewan Biography in Assamese

অসম ৰাজ্যৰ এক সন্ধিক্ষণৰ সময়ছােৱাত জন্ম লৈছিল মণিৰাম দেৱানে। তেওঁ আছিল অসম্ভৱ চোকা বুদ্ধিৰ আৰু উচ্চাকাংক্ষী ব্যক্তি। ১৮২৬ৰ ইয়াণ্ডাবু সন্ধি’ৰ যােগেদি অসম ইংৰাজৰ হাতলৈ যােৱাৰ সময়ত মণিৰাম আছিল ২০ বছৰীয়া চফল ডেকা। সেই অর্থত অসমৰ ইতিহাসত আটাইতকৈ ঘটনাবহুল সময়ৰ সাক্ষী আছিল তেওঁ। আহােম ৰাজবংশই কেলােপ-কেলােপকৈ ক্রমশঃ মৃত্যুমুখত পৰাৰ কালত তেওঁ আছিল ৰজাৰ দুখৰ দিনৰ বন্ধু, আনফালে ইংৰাজ কোম্পানীয়ে অসম অধিকাৰ কৰাৰ সময়ছােৱাত আছিল অন্যতম পৰামৰ্শদাতা। অৱশ্যে মণিৰামৰ এই দুই ভিন্নধর্মী চৰিত্ৰ পাছত একেটা বিন্দুত গৈ মিলিছিল। এই বিন্দুটো হ’ল আত্মপ্রেম, স্বজাতিপ্ৰেম আৰু সর্বশেষত দেশপ্রেম।

জন্ম	মণিৰাম দত্ত বৰুৱা এপ্ৰিল ১৭ , ১৮০৬ চাৰিং, শিৱসাগৰ, অসম
মৃত্যু	ফেব্ৰুৱাৰী ২৬ , ১৮৫৮ (৫১ বছৰ) যোৰহাট, অসম
মৃত্যুৰ কাৰণ	ফাঁচী
অন্য নাম	মণিৰাম বৰভাণ্ডাৰ বৰুৱা, মণিৰাম দেৱান
পেচা	দেৱান, চাহ খেতিয়ক
সংস্থা	আচাম টি কোম্পানী
জনা যায়	১৮৫৭ চনৰ চিপাহী বিদ্ৰোহ, অসমৰ চাহ খেতিৰ উদ্ভাৱক
উল্লেখযোগ্য কৰ্ম	বুৰঞ্জী বিবেক ৰত্ন (১৮৩৮)
অপৰাধ আৰোপ	অসমৰ বৃটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ কৰিবলৈ পৰিকল্পনা কৰা
অপৰাধৰ শাস্তি	ফাঁচী দি মৃত্যু

মণিৰাম দেৱান নামেৰে জনাজাত মণিৰাম দত্ত বৰুৱা ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ এজন অসম অভিজাত ব্যক্তি আছিল। তেওঁ অসমত চাহ বাগিচা স্থাপন কৰা প্ৰথম ব্যক্তিসকলৰ ভিতৰত এজন আছিল। ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ এজন নিষ্ঠাৱান সহযোগী, ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহৰ সময়ত তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে ষড়যন্ত্ৰ কৰাৰ বাবে ব্ৰিটিছে তেওঁক ফাঁচী দিছিল। তেওঁ উজনি অসমৰ জনসাধাৰণৰ মাজত “কলিতা ৰাজা” (কলিতা জাতিৰ ৰজা) হিচাপে জনপ্ৰিয় আছিল।কিন্তু, তেওঁ মূলতঃ কায়স্থ দুৱাৰা পৰিয়ালৰ আছিল।

প্ৰাৰম্ভিক জীৱন Early life History of Maniram Dewan in Assamese

মণিৰামৰ জন্ম এটা পৰিয়ালত হৈছিল যি ষোড়শ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে কনৌজৰ পৰা অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছিল। তেওঁৰ পিতৃপুৰুষসকলে চৌধুৰী আদালতত উচ্চ পদত অধিষ্ঠিত আছিল। মোৱামৰিয়া বিদ্ৰোহৰ (১৭৬৯-১৮০৬) পিছত গাঁও শাসন যথেষ্ট দুৰ্বল হৈ পৰিছিল। অসমত বাৰ্মিজ আক্ৰমণৰ সময়ত (১৮১৭-১৮২৬) মণিৰামৰ পৰিয়ালে ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ নিয়ন্ত্ৰণত থকা বংগত আশ্ৰয় বিচাৰিছিল। প্ৰথম এংলো-বাৰ্মিজ যুদ্ধৰ (১৮২৪-১৮২৬) প্ৰাৰম্ভিক দিনত ব্ৰিটিছ সুৰক্ষাৰ অধীনত পৰিয়ালটো অসমলৈ উভতি আহিছিল।ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে বাৰ্মিজসকলক পৰাস্ত কৰে আৰু ইয়াণ্ডাবো চুক্তিৰ (১৮২৬) জৰিয়তে অসমৰ নিয়ন্ত্ৰণ লাভ কৰে।

সাহিত্যিক কৰ্মৰাজী Career of Maniram Dewan in Assamese

মণিৰাম দেৱানে ফাৰ্চী-বঙালী মিশ্ৰিত অসমীয়া ভাষাত “বুৰঞ্জী বিবেক ৰত্ন” নামৰ এখন পুথি ৰচনা কৰিছিল। কলিকতাৰ “সমাচাৰ দৰ্পণ”ত প্ৰবন্ধ পাতি লিখিছিল। সাধাৰণ মানুহে তেখেতক “কলিতা-ৰজা” নাম দিছিল।

ব্ৰিটিছ সহযোগী British associate

কৰ্মজীৱনৰ আৰম্ভণিতে মণিৰাম উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ গভৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ এজেণ্ট ডেভিদ স্কটৰ অধীনত ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানী প্ৰশাসনৰ এজন নিষ্ঠাৱান সহযোগী হৈ পৰে। [3] ১৮২৮ চনত ২২ বছৰীয়া মণিৰামক স্কটৰ উপ অধিনায়ক জন ব্ৰায়ান নিউফভিলৰ অধীনত তহচিলদাৰ আৰু ৰংপুৰৰ শ্বেৰিস্তাদাৰ হিচাপে নিযুক্তি দিয়া হয়।

পিছত, মণিৰামক ১৮৩৩-১৮৩৮ চনত অসমৰ নাম শাসক পুৰন্দৰ সিঙে বৰভাণ্ডাৰ (প্ৰধানমন্ত্ৰী) কৰি তুলিছিল। তেওঁ পুৰন্দৰৰ পুত্ৰ কমলেশ্বৰ সিংগা আৰু গ্ৰেণ্ডচম কন্দৰ্পেশ্বৰ সিঙাৰ সহযোগী হৈ আছিল। [5] মণিৰাম পুৰন্দৰ সিঙৰ এজন নিষ্ঠাৱান বিশ্বাসী হৈ পৰে, আৰু ব্ৰিটিছৰ দ্বাৰা ৰজাক ক্ষমতাচ্যুত কৰাৰ সময়ত শ্বেৰিস্তাদাৰ আৰু তহচিলদাৰৰ পদৰ পৰা পদত্যাগ কৰে।

চাহ খেতি Tea cultivation

মণিৰামেই ব্ৰিটিছসকলক চিংফো লোকসকলৰ দ্বাৰা উৎপাদিত অসম চাহৰ বিষয়ে অৱগত কৰিছিল, যিটো এতিয়ালৈকে বাকী বিশ্বৰ বাবে অজ্ঞাত আছিল। ১৮২০ ৰ দশকৰ আৰম্ভণিতে, তেওঁ খেতিয়ক মেজৰ ৰবাৰ্ট ব্ৰুছ আৰু তেওঁৰ ভাতৃ চাৰ্লছ আলেকজেণ্ডাৰ ব্ৰুছক স্থানীয় চিংফো প্ৰধান বেচা গাউমলৈ নিৰ্দেশনা দিছিল। চাৰ্লছ ব্ৰুছে চিংফছৰ পৰা চাহ গছবোৰ সংগ্ৰহ কৰিছিল আৰু সেইবোৰ কোম্পানী প্ৰশাসনলৈ লৈ গৈছিল। অৱশ্যে, কলিকতা বটানিকেল গাৰ্ডেনৰ অধীক্ষক ড০ নাথানিয়েল ৱালিচে ঘোষণা কৰিছিল যে এই নমুনাবোৰ চীনৰ চাহ গছৰ দৰে একে প্ৰজাতিৰ নহয়

1833 চনত, চীনা চাহ বাণিজ্যৰ ওপৰত ইয়াৰ একচেটিয়া অধিকাৰ সমাপ্ত হোৱাৰ পিছত, ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে ভাৰতত মুখ্য চাহ খেতি স্থাপন কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়। লৰ্ড উইলিয়াম বেণ্টিঙ্কে ১৮৩৪ চনৰ ১ ফেব্ৰুৱাৰীত এই লক্ষ্য প্ৰাপ্ত কৰাৰ দিশত চাহ সমিতি স্থাপন কৰিছিল। সমিতিখনে চাহ খেতিৰ বাবে উপযুক্ত স্থানৰ বিষয়ে সুধি বিজ্ঞপ্তি প্ৰেৰণ কৰিছিল, যাৰ প্ৰতি কেপ্টেইন এফ জেনকিন্সে সঁহাৰি জনাই অসমক পৰামৰ্শ দিছিল। তেওঁৰ সহকাৰী লেফটেনেণ্ট চাৰ্লটনৰ দ্বাৰা সংগ্ৰহ কৰা চাহ উদ্ভিদৰ নমুনাবোৰ ডঃ ৱালিচে প্ৰকৃত চাহ বুলি স্বীকাৰ কৰিছিল। যেতিয়া চাহ খেতিৰ সম্ভাৱ্যতা অধ্যয়ন কৰিবলৈ চাহ সমিতিয়ে অসম ভ্ৰমণ কৰিছিল, মণিৰামে পুৰন্দৰ সিঙৰ প্ৰতিনিধি হিচাপে ড০ ৱালিচক সাক্ষাৎ কৰিছিল, আৰু অঞ্চলটোৰ চাহ খেতিৰ সম্ভাৱনাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছিল।

১৮৩৯ চনত মণিৰাম নাজিৰাৰ অসম চাহ কোম্পানীৰ দেৱান হয় আৰু প্ৰতি মাহে ২০০ টকা দৰমহা লয়। 1840-ৰ দশকৰ মাজভাগত, কোম্পানীৰ বিষয়াসকলৰ সৈতে মতভেদৰ বাবে তেওঁ চাকৰি এৰি দিয়ে। এই সময়ছোৱাত, মণিৰামে চাহ খেতিৰ দক্ষতা অৰ্জন কৰিছিল। তেওঁ জ্যোতিৰ চিন্নামাৰাত নিজৰ চিনামাৰা চাহ বাগিচা স্থাপন কৰে, এনেদৰে অসমত বাণিজ্যিকভাৱে চাহ খেতি কৰা প্ৰথম ভাৰতীয় চাহ প্লাণ্টাৰ হয়। তেওঁ ১৯১১ চনত টকলাই পৰীক্ষামূলক কেন্দ্ৰ হিচাপে স্থাপিত বিশ্বৰ প্ৰথম চাহ গৱেষণা গৱেষণাগাৰ স্থাপন কৰিছিল। তেওঁ চিবসাগৰৰ চেলুং (বা চিংলো)ত আন এটা বৃক্ষৰোপণো স্থাপন কৰিছিল।

চাহ উদ্যোগৰ উপৰিও, মণিৰামে লো গলিবলৈ, সোণ সংগ্ৰহ আৰু নিমখ উৎপাদনত প্ৰৱেশ কৰিছিল। তেওঁ মেচলক, হো আৰু কাটলেৰীৰ দৰে সামগ্ৰী নিৰ্মাণৰ সৈতেও জড়িত আছিল। তেওঁৰ অন্যান্য ব্যৱসায়িক কাৰ্যকলাপবোৰৰ ভিতৰত আছিল হস্ততাঁত, নাও নিৰ্মাণ, ইটা নিৰ্মাণ, বেলমেটাল, ৰং, হাতীদাঁতৰ কাম, চিৰামিক, কয়লা যোগান, হাতীৰ ব্যৱসায়, সামৰিক মুখ্য কাৰ্যালয় আৰু কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ বাবে ভৱন নিৰ্মাণ। তেওঁৰ দ্বাৰা স্থাপিত কিছুমান বজাৰৰ ভিতৰত আছে কামৰূপৰ গাৰোহাট, গাঁওৰ ওচৰৰ নাগাহাট, ডিব্ৰুগড়ৰ বৰহাট, ধেমাজিৰ চিচিহাট আৰু দৰমগৰ দাৰাংগিয়া হাট

ব্ৰিটিছ বিৰোধী  Anti-British plot

১৮৫০ ৰ দশকলৈ মণিৰাম ব্ৰিটিছসকলৰ প্ৰতি বিদ্বেষী হৈ পৰিছিল। প্ৰতিযোগী ইউৰোপীয় চাহ খেতিয়কৰ বিৰোধিতাৰ বাবে তেওঁ ব্যক্তিগত চাহ খেতি স্থাপনত বহুতো প্ৰশাসনিক বাধাৰ সন্মুখীন হৈছিল। ১৮৫১ চনত চাহ বাগিচাৰ বিবাদৰ বাবে চিবসাগৰৰ মুখ্য বিষয়া কেপ্টেইন চাৰ্লছ হলৰয়ডে তেওঁক প্ৰদান কৰা সকলো সুবিধা জব্দ কৰে। মণিৰাম, যাৰ পৰিয়ালত 185 জন লোক আছিল, অৰ্থনৈতিক দুৰ্দশাৰ সন্মুখীন হ’ব লগা হৈছিল

১৮৫২ চনত মণিৰামে কলিকতাৰ সদৰ আদালতৰ ন্যায়াধীশ এ জি মোফাট মিলছৰ ওচৰত এখন আবেদন দাখিল কৰে। [10] তেওঁ লিখিছিল যে অসমৰ লোকসকল “তেওঁলোকৰ খ্যাতি, সন্মান, পদবী, জাতি, নিযুক্তি আদি হেৰুওৱাৰ ফলত আটাইতকৈ নিকৃষ্ট আৰু নিৰাশাজনক অৱস্থালৈ পৰিণত হৈছে।” তেওঁ উল্লেখ কৰে যে ব্ৰিটিছ নীতিসমূহৰ উদ্দেশ্য আছিল বাৰ্মিজসকলৰ পৰা অসম প্ৰদেশ জয় কৰাত হোৱা ব্যয় পুনৰুদ্ধাৰ কৰা, যাৰ ফলত স্থানীয় অৰ্থনীতিশোষণ হয়। তেওঁ অৰ্থহীন আদালতৰ গোচৰত ধনৰ অপচয়, অন্যায় কৰ ব্যৱস্থা, অন্যায় পেঞ্চন প্ৰণালী আৰু আফিম খেতি আৰম্ভ কৰাৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰিছিল।তেওঁ কামাখ্যা মন্দিৰত পূজা (হিন্দু উপাসনা) বন্ধ কৰাৰ সমালোচনা কৰে, যাৰ ফলত তেওঁৰ মতে দুৰ্যোগ ৰৈ যায়। মণিৰামে আৰু লিখিছিল যে পাহাৰীয়া জনজাতিসকলৰ (যেনে নাগাসকলৰ) “আপত্তিজনক আচৰণ”ৰ ফলত নিৰন্তৰ যুদ্ধ হৈছিল যাৰ ফলত পাৰস্পৰিক জীৱন আৰু ধন হেৰুৱাইছিল। তেওঁ এই ধ্বংসাবশেষবোৰৰ পৰা সোণোৱাল ৰাজকীয় সমাধিসমূহ কলুষিত কৰা আৰু সম্পদ লুণ্ঠনকৰাৰ বিৰুদ্ধে অভিযোগ কৰিছিল। তেওঁ মাৰোৱাৰী আৰু বাঙালীসকলক মৌজাদাৰ (এটা অসামৰিক সেৱাৰ পদ) হিচাপে নিযুক্তি দিয়াটোও অস্বীকাৰ কৰিছিল, যেতিয়া কেইবাজনো অসমবাসী নিবনুৱা হৈ আছিল।

এই সকলো বোৰ সমস্যাৰ সমাধান হিচাপে মণিৰামে প্ৰস্তাৱ দিছিল যে, পূৰ্বৰ স্থানীয় লোকসকলৰ নাম-প্ৰশাসন পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা হ’ব। বিচাৰক মিলছে আৱেদনখনক “এক বিতৰ্কিত বিষয়”ৰ পৰা “কৌতূহলী দস্তাবেজ” বুলি খাৰিজ কৰিছিল। তেওঁ লগতে মন্তব্য কৰিছিল যে মণিৰাম “এজন চতুৰ কিন্তু বিশ্বাসযোগ্য আৰু আকৰ্ষণীয় ব্যক্তি”। গাঁও শাসন পুনৰ প্ৰৱৰ্তনৰ বাবে সমৰ্থন সংগ্ৰহ কৰিবলৈ মণিৰাম ১৮৫৭ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ব্ৰিটিছ ভাৰতৰ তদানীন্তন ৰাজধানী কলিকতাত উপস্থিত হয় আৰু কেইবাজনো প্ৰভাৱশালী লোকৰ সৈতে নেটৱৰ্ক কৰে। ১৮৫৭ চনৰ ৬ মে তাৰিখে তেওঁ চৌধুৰী শাসন পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে ব্ৰিটিছ প্ৰশাসকসকলৰ বিৰুদ্ধে আবেদন কৰে।

যেতিয়া ভাৰতীয় চিপাহীসকলে ১০ মে’ত ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ আৰম্ভ কৰিছিল, মণিৰামে ইয়াক দেউম শাসন পুনৰুদ্ধাৰৰ সুযোগ হিচাপে দেখিছিল। ফকীৰৰ ছদ্মবেশত থকা বাৰ্তাবাহকৰ সহায়ত তেওঁ পিয়ালী বৰুৱালৈ কোডযুক্ত পত্ৰ প্ৰেৰণ কৰিছিল, যি তেওঁৰ অনুপস্থিতিত কন্দৰ্পেশ্বৰৰ মুখ্য উপদেষ্টা হিচাপে কাম কৰি আছিল। এই পত্ৰসমূহত তেওঁ কন্দৰ্পেশ্বৰ সিংগাক ডিব্ৰুগড় আৰু গোলাঘাটৰ চিপাহীসকলৰ সহায়ত ব্ৰিটিছৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহ আৰম্ভ কৰিবলৈ আহ্বান জনায়। কন্দৰ্পেশ্বৰ আৰু তেওঁৰ অনুগত লোকসকলে ব্ৰিটিছ বিৰোধী ষড়যন্ত্ৰ ৰচনা কৰিছিল আৰু অস্ত্ৰ সংগ্ৰহ কৰিছিল। এই ষড়যন্ত্ৰক উৰ্বধৰ বৰা, মায়াৰাম বৰবোৰা, চিত্ৰসেন বৰবোৰা, কমলা চাৰিঙিয়া বৰুৱা, মহিধৰ শৰ্মা মুকটিয়াৰ, লুকি চেঞ্চৌয়া বৰুৱা, উগ্ৰসেন মৰাংগিখোৱা গোহাঁই, দেউৰাম দিহিংগীয়া বাৰুয়া, দুবুৰু বাহাদুৰ, দুবুৰু বাহাদুৰ বাহাদুৰ কেবাজনো প্ৰভাৱশালী স্থানীয় নেতাই সমৰ্থন জনাইছিল।

ষড়যন্ত্ৰকাৰীসকলৰ সৈতে চুবেদাৰ শ্বেখ ভিকুন আৰু নুৰ মহাম্মাদে যোগ দিছিল, কান্দৰ্পেশ্বৰে ব্ৰিটিছসকলক পৰাস্ত কৰাত সফল হ’লে চিপাহীসকলৰ দৰমহা দুগুণ কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়াৰ পিছত। ১৮৫৭ চনৰ ২৯ আগষ্টত বিদ্ৰোহীসকলে নোগোৰাত থকা শ্বেখ ভিকুনৰ বাসগৃহত মিলিত হয়। তেওঁলোকে জ্যোতিলৈ এক পদযাত্ৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছিল, য’ত দুৰ্গা পূজাৰ দিনা কন্দৰ্পেশ্বৰক ৰজা হিচাপে স্থাপন কৰা হ’ব; পিছত চিভসাগৰ আৰু ডিব্ৰুগড়ক বন্দী কৰা হ’ব। অৱশ্যে, প্লটটো কাৰ্যকৰী কৰাৰ আগতে উন্মোচিত কৰা হৈছিল। কন্দৰ্পেশ্বৰ, মণিৰাম আৰু অন্যান্য নেতাসকলক গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল

মণিৰামক কলিকতাত গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল, আলিপুৰত কেইসপ্তাহমানৰ বাবে আটক কৰা হৈছিল, আৰু তাৰ পিছত যোৰহাটলৈ অনা হৈছিল। কান্দৰ্পেশ্বৰলৈ তেওঁৰ পত্ৰবোৰ বিশেষ আয়ুক্ত কেপ্টেইন চাৰ্লছ হলৰয়ডে বাধা দিছিল, যিয়ে বিচাৰৰ বিচাৰ কৰিছিল। চিভসাগৰৰ দাৰোগা (পৰিদৰ্শক) হৰনাথ পৰবতিয়া বৰুৱাৰ বক্তব্যৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি মণিৰামক প্লটটোৰ কিংপিন হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছিল। ১৮৫৮ চনৰ ২৬ ফেব্ৰুৱাৰীত তেওঁ আৰু পিয়ালী বৰুৱাক ৰাজহুৱাভাৱে জ্যোতি কেন্দ্ৰীয় কাৰাগাৰত ফাঁচী দিয়া হৈছিল। মণিৰামৰ মৃত্যুত অসমত ব্যাপক শোক প্ৰকাশ কৰা হৈছিল, আৰু কেইবাজনো চাহ গেডেন কৰ্মীয়ে বিদ্ৰোহৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ সমৰ্থন ব্যক্ত কৰিবলৈ কামত আক্ৰমণ কৰিছিল। মৃত্যুদণ্ডৰ ফলত ৰাইজৰ মাজত অসন্তুষ্টিৰ সৃষ্টি হয়, যাৰ ফলত এক মুকলি বিদ্ৰোহ হয় যাক জোৰকৈ দমন কৰা হয়।

উত্তৰাধিকাৰী Legacy

তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিছত, মণিৰামৰ চাহ বাগিচাবোৰ জৰ্জ উইলিয়ামছনক নিলামত বিক্ৰী কৰা হৈছিল। “মণিৰাম দেৱনাৰ গীত” নামেৰে জনাজাত কেইবাটাও লোকগীত তেওঁৰ স্মৃতিত ৰচনা কৰা হৈছিল। গুৱাহাটীৰ মণিৰাম দেৱান বাণিজ্য কেন্দ্ৰ আৰু ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মণিৰাম দেৱান বালক ছাত্ৰাবাস তেওঁৰ নামেৰে নামাকৰণ কৰা হৈছে। ২০১২ চনত পৰিকল্পনা আয়োগৰ উপাধ্যক্ষ মন্টেক সিং আহলুৱালিয়াই ঘোষণা কৰে যে মণিৰাম দেৱানৰ ২১২ তম জন্ম জয়ন্তীৰ লগত সংগতি ৰাখি চাহক ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় পানীয় হিচাপে ঘোষণা কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে।

মৃত্যু

১৮৫৮ চনৰ ২৬ ফেব্ৰুৱাৰীত যোৰহাট নগৰত তেওঁক ইংৰাজ চৰকাৰে ফাঁচী দি হত্যা কৰে।

অতিৰিক্ত পঢ়ক

কায়স্থ’ জাতৰ মণিৰামৰ জন্ম হৈছিল ১৮০৬ৰ ১৭ এপ্রিলত। সেই সময়ত মণিৰামৰ দেউতাক আহােম ৰজা কমলেশ্বৰ সিংহৰ দোলাকাষৰীয়া বৰুৱা আছিল। মাথাে মণিৰামৰ দেউতাক ৰামদত্তই নহয়, মণিৰামৰ পূৰ্বপুৰুষে স্বৰ্গদেৱ চুহুংমুং বা দিহিঙীয়া ৰজাৰ (১৪৯৭-১৫৩৯) দিনতে কনৌজৰ পৰা অসমলৈ আহিছিল। তেওঁৰ পূৰ্বপুৰুষ গৌৰধ্বজ আহিছিল অসম আক্ৰমণকাৰী তুর্বকৰ সৈন্যদলৰ এজন সৈনিক হিচাপে। অসমক ভালপাই তেওঁ ইয়াতে স্থায়ীভাৱে বসবাস কৰিবলৈ ল’লে। তাৰ পাছৰ পৰা গৌৰধ্বজৰ উত্তৰপুৰিয়ে বিভিন্ন পদৰ ৰাজবিষয়া

হিচাপে কার্যনির্বাহ কৰি গ’ল। মণিৰামৰ পূৰ্বপুৰুষ আহােম ৰজা প্রতাপ সিংহৰ দিনত (১৬০৩-১৬৪১) চাংকাকতী পর্যায়লৈ উন্নীত হৈছিল। তাৰ পাছতে অন্যান্য ৰাজকীয় পদ লাভ কৰা মণিৰাম দেৱানৰ পূৰ্বপুৰুষসকল অতি সম্রান্ত বুলি জনা গৈছিল, মণিৰামৰ মাতৃদেৱীও আছিল বাৰভূঞা’ বংশৰ জীয়ৰী।

মণিৰামৰ চাৰি বছৰ বয়সত ১২ বছৰীয়া চন্দ্রকান্ত আহােম ৰাজপাটত উঠে। ১৮১৭ত মান সৈন্যই প্রথমবাৰৰ বাবে অসম আক্ৰমণ কৰা, চন্দ্রকান্ত সিংহ পুতলা ৰজা হােৱা, বদন বৰফুকনে চলােৱা অৰাজকতা, মাজতে ৰুচিনাথ বুঢ়াগােহাঞিৰ সহায়ত পুৰন্দৰ সিংহই ৰাজপাট দখল কৰা আদি আহােম ৰাজ্যৰ কাল সন্ধিয়াৰ সময়ছােৱাত মণিৰাম ক্রমান্বয়ে শৈশৱৰ পৰা কৈশােৰলৈ উত্তীৰ্ণ হৈছিল। মানৰ তাণ্ডৱত যেতিয়া বহু আহােম বিষয়া পলাই গৈ বিভিন্ন ঠাইত সিঁচৰিত হৈছিল, সেই সময়তে ৰামদত্ত দোলাকাষৰীয়া বৰুৱা পলাই গৈ বেঙ্গলৰ চিলমাৰীত আছিল। ইয়াতেই মণিৰামৰ শিক্ষাৰ আৰম্ভণি হয়। নৱদ্বীপৰ শিক্ষকে তেওঁক পঢ়ুৱাইছিল। পাছত চিলমাৰীৰ পৰা গােৱালপাৰালৈ পৰিয়ালটো উঠি অহাত আৰু তাতেই মণিৰামৰ বিদ্যা-শিক্ষাৰ পূর্ণতাপ্রাপ্তি ঘটে। তেওঁ ভূগােল, বুৰঞ্জী, ৰাজনীতি, অর্থনীতি আদি বিষয়ত পৰিপক্ক হৈ উঠে আৰু ইংৰাজৰ দৃষ্টিত পৰে মণিৰাম।…

সেই সময়ত গােৱালপাৰা চহৰ ইংৰাজ বণিকসকলৰ ব্যৱসায়ৰ এক অন্যতম ক্ষেত্র হৈ উঠিছিল। সেই সময়ত কিশােৰ মণিৰামৰ ব্রিটিছ বিষয়াসকলৰ সৈতে হলি-গলি আৰম্ভ হৈছিল। ভূগােলৰ যথেষ্ট জ্ঞান থকা মণিৰাম ব্রিটিছে গুৱাহাটী দখল কৰাৰ পাছত ব্রিটিছ চাহাবসকলক অসমৰ বিভিন্ন ঠাইলৈ নিছিল। চিংফৌ আদিসহ বিভিন্ন জনজাতিৰ সৈতে বন্ধুত্ব বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁ ব্রিটিছক বিভিন্ন ধৰণে সহায় কৰিছিল। লাহে লাহে ব্রিটিছৰ বিশ্বাস আদায় কৰি মণিৰামে তহচিলদাসহ অন্যান্য পদ লাভ কৰিবলৈ সমৰ্থ হৈছিল।

১৮২৩ চনত ব্ৰছ চাহাব আহিল অসমলৈ। এওঁকে ‘অসমৰ চাহৰ আৱিষ্কাৰক’ বুলি কোৱা হয়। তেৱেঁই অসমৰ শদিয়া অঞ্চলত বনৰীয়া চাহ আৱিষ্কাৰ কৰিছিল। ব্ৰছৰ অন্যতম সহযােগী আছিল মণিৰাম। অৱশ্যে চেমুৱেল ৱেইল্ডন নামৰ এজন ইংৰাজ লােকে তেওঁৰ Tea in Assam’ নামৰ গ্ৰন্থখনত মণিৰামকহে অসমৰ চাহৰ আচল আৱিষ্কাৰক বুলি কৈছে। Tea Industry in India’ নামৰ গ্ৰন্থত মণিৰাম দেৱান সম্পর্কত এইদৰে উল্লেখ আছে ঃ The first attempt to Compete with the Britishers was made by Maniram Dewan, who is regarded as the first Indian discoverer of Indig

enous tea plant in Assam. যি কি নহওক, অসমলৈ ডেভিদ স্কটৰ আগমনৰ পাছত ব্রিটিছ পুঁজিপতিসকলে ইয়াত চাহ বাগিচা পতাৰ সম্ভাৱনা দেখি আনন্দিত হলেও দুর্গম অৰণ্য আৰু যাতায়াতৰ বিভিন্ন সমস্যা দেখি বিমােৰত পৰিছিল। সেই সময়তাে ইংৰাজক সহায় কৰাৰ প্রতিশ্রুতিৰে আগুৱাই গৈছিল মণিৰাম

১৮৩৩ চনৰ পহিলা বহাগত পুৰন্দৰ সিংহক উজনি অসম (পুৰণি শিৱসাগৰ আৰু লক্ষীমপুৰ জিলা)ৰ কৰতলীয়া ৰজা পাতে ব্রিটিছে। মণিৰাম বৰভাণ্ডাৰী বা ঘাইমন্ত্রী নিযুক্ত হয় আৰু তেওঁ ব্রিটিছৰ যােগাযােগ মাধ্যম হৈ উঠে।

চুক্তি ভঙ্গ কৰা বুলি ইংৰাজে পুৰন্দৰ সিংহৰ ৰাজ্য কাঢ়ি লয়। এই ঘটনাৰ পাছত ১৮৩৯ চনৰ জুন মাহত মণিৰাম আসাম কোম্পানীৰ দেৱান নিযুক্ত হ’ল। তেতিয়াৰ দিনতে মণিৰামক দৰমহা দিয়া হৈছিল মাহিলি ছশ টকাকৈ। ইতিমধ্যে বিভিন্ন ধৰণে বহু সম্পদৰ অধিকাৰী হৈছিল মণিৰাম।..ব্রিটিছৰ অধীনত দেৱান’ খাটি মণিৰাম নিশ্চয় সুখী হােৱা নাছিল। নহ’লে অসম আৰু নিজৰ স্বাৰ্থত ইংৰাজ ক্ষুন্ন হােৱাকৈ তেওঁ কোনাে কামেইনকৰিলেহেঁতেন। মণিৰামৰ জ্ঞান আৰু বুদ্ধিমত্তা দেখি প্রথমে ব্রিটিছ তেওঁৰ প্রতি সহানুভূতিশীল হ’লেও ৰজা-প্রজা সকলােৰে সৈতে ফেৰ মাৰি কাম কৰিব পৰা সাহস দেখি তেওঁলােকে ভয় খাইছিল। তাৰ পাছতে মণিৰামৰ বিৰুদ্ধে নানা কূট-কৌশলত নামি পৰিছিল ইংৰাজ। প্রচুৰ ভুমিৰ মালিক, মণিৰামক অর্থনৈতিকভাৱে বিধ্বস্ত কৰিবৰ বাবে মাটিৰ খাজনা বৃদ্ধি কৰিলে। মণিৰামে দিবলগীয়া খাজনা পাঁচশ টকা হ’লগৈ। মণিৰামৰ দৰমহা প্রায় দুশ টকালৈ হ্রাস কৰা হ’ল।… দেৱানৰ পদ হেৰুৱালে, মণিৰামৰ অধীনৰ মৌজা কাঢ়ি লােৱা হ’ল। তথাপি দৃঢ়মনৰ মণিৰাম নল’ৰিল।

ইতিমধ্যে মণিৰামে বাগিচা খােলাৰ কামত আগবাঢ়িছিল। সেই সময়ত পাঁচশ টকাৰ খাজনা ভৰি নিজাববীয়াকৈ চাহ বাগিচা পাতি কোম্পানীৰ সৈতে প্রতিদ্বন্দ্বিতাত নমাটো কম সাহসৰ কথা নহয়। কিন্তু মণিৰামে যাতে এই কাম কৰিব নােৱাৰে, তাৰ বাবে ব্রিটিছে বিভিন্ন কূট-কৌশল চলালে। কিন্তু সকলােকে বিফল কৰিলে মণিৰামে। প্রায় এটা দশকৰ অক্লান্ত চেষ্টা আৰু অধ্যৱসায়ৰ মূৰত মণিৰামৰ চাহ বাগিচাই ঠন ধৰি উঠিল। ব্রিটিছৰ আৰ্হিৰে চেংলুং আৰু চেনিমৰাত দুখন বাগিচা খােলে মণিৰামে। মণিৰামৰ উন্নতি দেখি ব্রিটিছতাে বাদেই আপােন মানুহবােৰেও তলে তলে তেওঁৰ বিৰুদ্ধে গৈছিল। উল্লেখ কৰা ভাল যে ১৮৫২ চনলৈকে শিৱসাগৰত গাইগুটীয়াকৈ পতা তিনিখন বাগিচাৰ দুখনেই আছিল মণিৰামৰ (এখন ব্রিটিছৰ)। মণিৰামৰ বিশ্বাস আছিল যে ৰাজ্যখনক উন্নতিৰ

খােজলৈ আগুৱাই নিবলৈ হ’লে বিভিন্ন উদ্যোগ আৰু কৃষি ক্ষেত্ৰৰ উৎপাদন বঢ়াব লাগিব। তদুপৰি ৰাষ্ট্র এখন স্বতন্তৰীয়াকৈ সমৃদ্ধিশালী আৰু আত্মনিৰ্ভৰশীল কৰিবলৈ হ’লে বাহিৰা ৰাজ্যৰ সৈতে সম্পর্কটো যিমানেই হ্রাস কৰিব পাৰি, সিমানেই স্বাধীনতাৰ স্থায়িত্ব নিৰাপদ। সেইবাবে বয়স বাঢ়ি যােৱাৰ লগে লগে মণিৰামৰ ইংৰাজ বিদ্বেষ বাঢ়ি গৈছিল।

মাথোঁ ভূগােল আৰু বুৰঞ্জীতেই নহয়, অর্থনীতিৰ ওপৰতাে মণিৰামৰ জ্ঞান যথেষ্ট আছিল। মনপুতি তেওঁ বিভিন্ন কিতাপ-পত্ৰ পঢ়িছিল। মণিৰামে নিজৰ বাগিচা দুখনত উৎপাদিত চাহপাত বাহিৰলৈ পঠিয়াই অসমতে বিক্ৰী কৰিবলৈ এক বৃহৎ বজাৰ গঠনৰ বাবে তৎপৰ হৈছিল। সেই সময়ত স্থানীয় লােক আৰু নগাসকলৰ মাজত পানীয় হিচাপে চাহ যথেষ্ট জনপ্রিয় হৈছিল। এইদৰেই মণিৰাম বিচক্ষণ ৰাজকৰ্মীৰ পৰা লাহে লাহে পুঁজিপতিৰ শাৰীলৈ উত্তীৰ্ণ হৈছিল আৰু ব্রিটিছৰ সৈতে ফেৰ মাৰিছিল। তেৱেঁই চাহ বাগিচাৰ ‘প্রথম ভাৰতীয় মালিক। কিন্তু ইংৰাজৰ স্বাৰ্থপৰতা, কু-অভিসন্ধি দেখি সাহসী, বিচক্ষণ আৰু স্বাধীনতাপ্রিয় মণিৰামে শেষত চাহৰ ব্যৱসায়তে ব্যস্ত নাথাকি অসমৰ স্বাধীনতাৰ বাবেও আগবাঢ়ি আহিছিল।

বৰভাণ্ডাৰ বা দেৱান হৈ থকা দিনৰে পৰা মণিৰাম আছিল যথেষ্ট জনপ্রিয়। ‘কলিতা ৰজা’ হিচাপে খ্যাত তেওঁক বহুতে আচল ৰজা বুলিয়েই ভাবিছিল। দেৱানক সেই সময়ত দাঁতি কাষৰীয়া নগা, মিৰি, চিংফৌ আৰু ফাকিয়ালবােৰে দেৱতা দেখাদি দেখিছিল। মণিৰামাে আছিল জনজাতিৰ অতিশয় শুভাকাংক্ষী। মিলচ চাহাবক দিয়া আৱেদনত দেৱানে অসমৰ জনজাতিসকলৰ সপক্ষে পৰামর্শ দিছিল এইদৰে ১৭ টা পৰ্বতীয়া জাতি আৰু তেওঁবিলাকৰ চৌতাং কটকীসকলক ৰজাৰ দিনত যি খাল-পাম-বিল আৰু বঁটা বাহন দিয়া হৈছিল, সেইবােৰ এতিয়া কোম্পানীৰ দিনত ৰহিত কৰা হ’ল। সেয়া উচিত কাম হােৱা নাই…।

মণিৰামে অসমত আহােম ৰজাৰ শাসন দেখিছিল, মানৰ উপদ্ৰৱ দেখিছিল আৰু ব্রিটিছ আগমনৰাে তেওঁ আছিল অন্যতম সাক্ষী। অসম বুৰঞ্জীৰ এই বিভিন্ন চাকনৈয়াৰ অভিজ্ঞতা আৰু ইতিমধ্যে ৰচিত অসমৰ বুৰঞ্জী পঢ়ি তেওঁ অসমৰ ইতিহাস লিখিবলৈ মনস্থ কৰিলে। বহু ঐতিহাসিক তথ্য গােটাই আৰু নিজৰ অভিজ্ঞতাক সজীৱ কৰি তেওঁ বুৰঞ্জী বিবেকৰত্ন’ লিখি উলিয়ালে। মূলতঃ আহােম যুগক কেন্দ্ৰ কৰি লিখা তেওঁৰ এই বুৰঞ্জীত ৰজা-মন্ত্রী, সত্ৰ-সভাৰ বিভিন্ন বর্ণনাৰ লগতে সাধাৰণ মানুহৰ কথা আৰু সৰু সৰু আখ্যানবােৰেও ঠাই পাইছিল।

কটন কলেজৰ অধ্যাপক উপেন্দ্র চন্দ্ৰ লেখাৰুৱে প্ৰস্তুত কৰিছিল এই গ্রন্থৰ নকল কপি। এয়া দেখি অনুমান কৰা যায় বুৰঞ্জী বিবেকৰত্ন’ দুটা খণ্ডত লিখা হৈছিল। তাৰে যিটো খণ্ড উদ্ধাৰ হৈছে সেয়া দ্বিতীয়হে। প্রথম খণ্ড ক’ত কেনেকৈ আছে অথবা নষ্ট হ’ল– তাৰ কোনাে তথ্য পােৱা নগ’ল। অসমীয়াৰ বাহিৰেও এই গ্রন্থত সংস্কৃত, বাংলা, ফার্চী, উর্দু, ইংৰাজী আদি বিভিন্ন ভাষাৰ সমাবেশ ঘটিছে। ‘বুৰঞ্জী বিবেকৰত্নক মণিৰামৰ মহৎ কৃতি বুলিয়েই ধৰিব লাগিব।

যিয়েই নহওক দেৱানে বাগিচা পাতি আৰু নিজে ধনী হােৱাতে ব্যস্ত নাথাকি অসমক স্বাধীন কৰাৰ ক্ষেত্ৰতাে আগবাঢ়িল। তেওঁ কলিকতাৰ ইংৰাজ বিচাৰপতিৰ ওচৰত দাবী জনালে যে যুৱৰাজ ঘনকান্ত সিংহক ৰজা পাতি আহােম শাসন পুনৰ প্ৰৱৰ্তন কৰা উচিত। চাহাবক জিলাধিপতি পাতিব নালাগে। সৰু পঞ্চায়ত, বৰ পঞ্চায়ত আৰু চৰাচৰি পঞ্চায়তৰ দ্বাৰাহে বিচাৰ কার্য চলাব লাগে। ২০ বছৰৰ ভিতৰত অসমৰ পৰা কানি বৰবিহ নির্মূল কৰিব লাগে। পৰ্বতীয়া জাতিবােৰৰ মাজত কন্দল লগােৱাটো বন্ধ কৰি দেশত উদ্যোগ, বেহাবেপাৰ, বাঢ়ৈ-খনিকৰী বিদ্যাৰ প্ৰসাৰ কৰাত উৎসাহ দিব লাগে। ১৮৫৩ত মণিৰামে ঘােষণা কৰিলে যে সাধাৰণ প্ৰজাক যদি ন্যায়-ধৰ্মৰে পালন কৰা নহয়, তেন্তে এদিন ইয়াৰ পােটক তােলা হ’ব।

১৮৫৭ চনত চিপাহী বিদ্রোহৰ আগে আগে সমগ্ৰ ভাৰতবৰ্ষত গুঞ্জৰিত হােৱা স্বাধীনতাৰ প্রতিধ্বনি অসমতাে শুনা গৈছিল। কোৱা বাহুল্য যে সঘনে কলিকতালৈ যােৱা আৰু সকলাে খবৰ ৰখা মণিৰামেই এই প্রতিধ্বনি বিয়পাইছিল। ঐতিহাসিক বেণুধৰ শৰ্মাই ‘মণিৰাম দেৱান’ গ্ৰন্থখনত লিখিছে – “বিদ্ৰোহৰ বহ্নিত বা দিও মণিৰামৰ সোঁহাত পিয়লি বা মহেশ্চন্দ্র গাভৰু মেলীয়া বৰুৱা, বাহাদুৰ গাঁওবুঢ়া খনিকৰ, দুতিৰাম বৰুৱা, মধুৰাম কোচ আদি কৰি ৩০ গৰাকী লােকৰ বিৰুদ্ধে ব্রিটিছৰ চোৰাংচোৱাসকলে স্ব-ধর্ম আৰু স্বৰাজ্য প্রতিষ্ঠা কৰা বিপ্লৱত সক্রিয়ভাৱে অংশগ্রহণ কৰাৰ প্রমাণ দিলে। আদালতত এওঁলােকৰ বিচাৰ হ’ল। প্রথম জগৰীয়া বুলি ঠাৱৰ কৰা হ’ল আহােম ৰাজবংশৰ কন্দপেশ্বৰ সিংহক। এওঁক আলিপুৰ জেললৈ পঠিওৱা হ’ল। দ্বিতীয় আচামী মধুৰাম কোঁচে সাত বছৰৰ কাৰাদণ্ড মূৰ পাতি ল’লে। তৃতীয় আচামী হ’ল পিয়লি বৰুৱা। স্বাধীনতা যুদ্ধৰ ঘাই মস্তিষ্ক মণিৰাম দেৱানে জপা মন্ত্ৰ আৰু পাঙি যােৱা পৰিকল্পনা-খিনি যাৰ মুখ-হাতেদি কেওফালে প্রচাৰ হৈছিল, তেৱেঁই পিয়লি বৰুৱা। চতুর্থজন আচামী হিচাপে অভিযুক্ত হ’ল মণিৰাম দেৱান।”

এইকেইজন স্বাধীনতাকাংক্ষীক নিঃশেষ কৰিবৰ বাবে যােৰহাটত বিচাৰৰ ভেঁকো-ভাওনা চলিল। ১৮৫৮ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰীত মণিৰাম দেৱানক আলিপুৰৰ পৰা আটক কৰি জাহাজেৰে যােৰহাটলৈ অনা হ’ল। ২৩ ফেব্ৰুৱাৰীত যােৰহাটত সামৰিক আদালত পাতি কেপ্টেইন হলৰয়ডে ৰায় দিলে যে ইংৰাজ দ্রোহী মণিৰামক ফাঁচি দিব লাগে। ৫২ বছৰীয়া মণিৰামৰ লগতে ইতিমধ্যে মৃত্যুদণ্ডৰ আদেশ স্থিৰ হৈ থকা পিয়লিকো একেলগে ২৬ ফেব্ৰুৱাৰীত ফাঁচি দিবৰ বাবে ইংৰাজ বাহিনী সাজু হ’ল।

ফাঁচিৰ বাতৰিয়ে মণিৰামৰ মন কিঞ্চিতে বিচলিত কৰিব পৰা নাছিল। জন্ম হলে মৃত্যু অনিবার্য’ এই কথা অন্তৰেৰে বিশ্বাস কৰা মণিৰামক সেই কেইদিনত যি মানুহে দেখিছিল, তেওঁলােকে ধীৰ-গম্ভীৰ, দয়া-ক্ষমাৰ এখনি ফল্গ বৈ থকা দেখা পাইছিল। ফাঁচিৰ আগদিনা পুতেক এজনে দেখা কৰিবলৈ অহাত মণিৰামে কৈছিল— “কাইলৈ মােৰ নশ্বৰ দেহা এৰা পৰিব। তহঁতে একো বেজাৰ নকৰিবি। তহঁতে ভাই-ককাই কেউটি মিলা-প্ৰীতিৰে থাকিবি। চেংলুং আৰু চেনিমৰা বাগিচা দুখনকে সােণৰ গছ বুলি ভাবিবি।”

অৱশেষত ফাঁচিৰ দিন ২৬ ফেব্ৰুৱাৰী আহিল। মাথে যােৰহাটৰে নহয়, ৰংপুৰ, গােলাঘাট, মাজুলীৰ পৰা হেজাৰ হেজাৰ মানুহে আহি দিছৈ পাৰৰ (যােৰহাট)আলিপদুলিত হুৱা-দুৱা লগালেহি। ফাঁচি কাঠলৈ উঠি যােৱাৰ ঠিক আগেয়েও মণিৰামৰ হাতত দেখা গ’ল ধোঁৱা খােৱাটো। তেওঁৰ মন আছিল চিৰ প্রফুল্ল। অন্তিম সময়ত ধোঁৱা খােৱাটোত কেইহঁপামান মাৰি সেইটো দাৰােগাৰ হাতত দি চাঙ্ পৰাই সমবেত প্রজাসকললৈ চাই ক্ষমা খুজিলে— “হে প্রজাসকল, মই বিষয়া হৈ থাকোতে মােৰ পৰা তােমালােকে যি দুখ-বেজাৰ পাইছিলা, এনে সময়ত সেই সকলােবােৰ তােমালােকে ক্ষমা কৰি দিব লাগে।”

…প্রথমছােৱাৰ দৰে যদি মণিৰামে ইংৰাজৰ সৈতে সহযােগ কৰি থাকিলেহেঁতেন তেন্তে তেওঁ নিশ্চয় আনন্দ, সম্ভোগেৰে এক দীঘলীয়া জীৱন পৰিক্ৰমাৰ অধিকাৰী হ’লহেঁতেন। কিন্তু তেওঁৰ উচ্চাকাংক্ষা, বিচক্ষণতা, সাহস আৰু স্বাধীনতাৰ প্ৰতি থকা আস্থাৰ বাবেই এসময়ৰ অতি সমৃদ্ধিশালী মণিৰামে মাথোঁ ৫২ বছৰ বয়সতে ফাঁচি কাঠত উঠিবলৈ ভয় নকৰিলে।

You also Read

• ভগৎ সিং ৰ জীৱনী
• ড০ ভীমৰাও আম্বেদকাৰ জীৱন
• নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসু
• মুকুতিৰ মহানায়ক নেলছন মেণ্ডেলাৰ জীৱনী
• ভূপেন হাজৰিকাৰ জীৱনী
• উধাম সিং জীৱন পৰিচয়
• নােবেল বঁটা বিজয়ী অমর্ত্য সেন

Reference

1. Asomar Swadhinata Sangrami by Hemanta Kumar Bharali
2. Nobel Bata Bijaye Bharatiya by Bipul Kr. Dihinga
3. Frenz, H. (editor) (1969), Rabindranath Tagore—Biography, Nobel Foundation, r কৰা হৈছে: 2009-11-26
4. Robinson, A., “Rabindranath Tagore”, Encyclopædia Britannica, r কৰা হৈছে: 2009-11-26
5. Abhijit Sarma Baruah …..
6. Something I collected from Wikipedia

Learning, Awareness and Education is the purpose of this Blog/Website.

If any mistake or error please kindly inform us, thanks