গগণযান (Gaganyaan) হৈছে এক ভাৰতীয় মানৱযুক্ত কক্ষপথীয় মহাকাশযান, যি মানৱ মহাকাশ যাত্ৰা কাৰ্যসূচীৰ অংশ। মহাকাশযানখন তিনিজন মহাকাশচাৰীক কঢ়িয়াই নিয়াৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হৈছে আৰু ইয়াৰ পৰিকল্পিত উন্নত সংস্কৰণটো উপস্থাপন আৰু ডকিং ক্ষমতাৰে সজ্জিত কৰা হ’ব। প্ৰথম মানৱ অভিযানত, ভাৰতীয় মহাকাশ গৱেষণা সংস্থা (ইছৰো)ই সাত দিনৰ বাবে ৪০০ কিলোমিটাৰ (২৫০ মাইল) উচ্চতাত পৃথিৱীৰ প্ৰদক্ষিণ কৰিবলৈ তিনিজন লোকক কঢ়িয়াই নিবলৈ ৩.৭ টন (৮,২০০ পাউণ্ড) ওজনৰ কেপচুল কঢ়িয়াই নিব। প্ৰথম মিছনটো মূলতঃ ২০২১ চনৰ ডিচেম্বৰত ইছৰোৰ এলভিএম৩ ৰকেটৰ দ্বাৰা আৰম্ভ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল, যদিও কিছু অসুবিধা হোৱা কাৰণে পিছুৱাই দিয়া হয়[7][8] বৰ্তমান এই অভিযান ২০২৫ চনৰ আগতেই হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।
| নিৰ্মাতা | ডি.আৰ.ডি.অʼ এইচ.এ.এল ইছৰো |
|---|---|
| দেশ |  ভাৰত |
| পৰিচালক | ইছৰো |
| এপ্লিকেচন | কক্ষপথীয় মানববাহী মহাকাশযান |
| বিস্তৃত বিৱৰণ | |
| মহাকাশযানৰ ধৰণ | মানববাহী |
| উৎক্ষেপণ ভৰ | ৭,৮০০ কিলোগ্ৰাম (১৭,০০০ পাউণ্ড) (পৰিসেবা মডিউল অন্তৰ্ভুক্ত) |
| শুকান ভৰ | ৩,৭৩৫ কিলোগ্ৰাম (৮২৩৪ lb) |
| ক্ৰু ক্ষমতা | ৩ |
| মাত্ৰাসমূহ | বাস্যাৰ্ধ: ৩.৫ মিটাৰ (11 ফুট) উচ্চতা: ৩.৫৮ মিটাৰ (11.7 ফুট) |
| পৰিমাণ | ৮ cubic metre (280 cu ft) |
| শক্তি | সৌৰ শক্তি |
| ব্যৱস্থা | নিম্ন ভূ-কক্ষপথ |
| সময় | ৭ দিন |
| নিৰ্মাণ | |
| স্থিতি | বিকাশৰত |
| প্ৰথম উৎক্ষেপণ | ৩য় ত্ৰৈমাসিক, ২০২৩ (মানববিহীন) ২০২৫ (মানববাহী) |
এইচ.এছ.এফ.চি.-ৰ প্ৰাথমিক আদেশ হৈছে সমন্বিত প্ৰচেষ্টাৰ জৰিয়তে ইছৰোৰ গগনযান কাৰ্যসূচীৰ নেতৃত্ব দিয়া আৰু অন্যান্য ইছৰো কেন্দ্ৰ, ভাৰতৰ গৱেষণা পৰীক্ষাগাৰ, ভাৰতীয় শিক্ষা আৰু উদ্যোগসমূহত সম্পন্ন কৰা সকলো কাৰ্যকলাপক অভিযানটো সম্পূৰ্ণ কৰাৰ দিশত গুৰুত্ব দিয়া। এইচ.এছ.এফ.চি., মুখ্য মানৱ মহাকাশ বিমান কাৰ্যকলাপ হিচাপে নতুন প্ৰযুক্তি ক্ষেত্ৰত গৱেষণা আৰু মানৱ সুৰক্ষাৰ উচ্চ মানদণ্ড অনুসৰণ কৰে, যেনে জীৱন সহায়ক প্ৰণালী, মানৱ কাৰক অভিযান্ত্ৰিক, জৈৱমহাকাশচাৰী, ক্ৰু প্ৰশিক্ষণ আৰু মানৱ ৰেটিং আৰু প্ৰমাণপত্ৰ। এই ক্ষেত্ৰবোৰে ভৱিষ্যতে নিৰন্তৰ মানৱ মহাকাশ উৰণ কাৰ্যকলাপ যেনে মিলন আৰু ডকিং, মহাকাশ কেন্দ্ৰ নিৰ্মাণ আৰু চন্দ্ৰ/মঙ্গল গ্ৰহ াণু আৰু পৃথিৱীৰ ওচৰৰ গ্ৰহাণুলৈ আন্তঃগ্ৰহসহযোগিতামূলক মানৱ অভিযানৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান গঠন কৰিব।
Table of Contents
গগনযান
গগনযান প্ৰকল্পত ৩ দিনৰ অভিযানৰ বাবে ৩ জন সদস্যৰ দলক ৪০০ কিলোমিটাৰ কক্ষপথলৈ উৎক্ষেপণ কৰি আৰু ভাৰতীয় সাগৰৰ পানীত অৱতৰণ কৰি তেওঁলোকক সুৰক্ষিতভাৱে পৃথিৱীলৈ ঘূৰাই অনাৰ দ্বাৰা মানৱ মহাকাশ যাত্ৰা ক্ষমতা প্ৰদৰ্শনৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে।
আভ্যন্তৰীণ দক্ষতা, ভাৰতীয় উদ্যোগৰ অভিজ্ঞতা, ভাৰতীয় শিক্ষা আৰু গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ বৌদ্ধিক সামৰ্থ্যৰ লগতে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থাসমূহৰ সৈতে উপলব্ধ অত্যাধুনিক প্ৰযুক্তিৰ বিষয়ে বিবেচনা কৰি এক অনুকূল ৰণনীতিৰ জৰিয়তে এই প্ৰকল্পটো সম্পূৰ্ণ কৰা হৈছে। গগনযান অভিযানৰ বাবে পূৰ্ব-প্ৰয়োজনীয়তাবোৰৰ ভিতৰত আছে মহাকাশলৈ কৰ্মচাৰীসকলক সুৰক্ষিতভাৱে কঢ়িয়াই নিয়াৰ বাবে মানৱ মূল্যাঙ্কিত উৎক্ষেপণ বাহন, মহাকাশত কৰ্মচাৰীসকলক পৃথিৱীৰ দৰে পৰিৱেশ প্ৰদান কৰাৰ বাবে জীৱন সমৰ্থন প্ৰণালী, কৰ্মচাৰীজৰুৰী পলায়নৰ ব্যৱস্থা আৰু কৰ্মচাৰীসকলৰ প্ৰশিক্ষণ, পুনৰুদ্ধাৰ আৰু পুনৰ্সংস্থাপনৰ বাবে ক্ৰু মেনেজমেণ্টৰ দিশবিকশিত কৰা।
প্ৰকৃত মানৱ মহাকাশ উৰণ অভিযান সম্পাদন কৰাৰ আগতে প্ৰযুক্তি প্ৰস্তুতিৰ স্তৰ প্ৰদৰ্শন কৰাৰ বাবে বিভিন্ন পূৰ্বসূৰী অভিযানৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে। এই প্ৰদৰ্শনকাৰী অভিযানবোৰৰ ভিতৰত আছে ইণ্টিগ্ৰেটেড এয়াৰ ড্ৰপ টেষ্ট (আইএডিটি), পেড এবৰ্ট টেষ্ট (পিএটি) আৰু টেষ্ট ভেহিকেল (টিভি) বিমান। মানৱ অভিযানৰ আগৰ মানৱবিহীন অভিযানত সকলো প্ৰণালীৰ সুৰক্ষা আৰু নিৰ্ভৰযোগ্যতা প্ৰমাণিত হ’ব।
Human rated LVM3 – HLVM3
এলভিএম3 ৰকেট – ইছৰোৰ ভালদৰে প্ৰমাণিত আৰু নিৰ্ভৰযোগ্য হেভি লিফ্ট লঞ্চাৰক গগনযান অভিযানৰ উৎক্ষেপণ বাহন হিচাপে চিনাক্ত কৰা হৈছে। ইয়াত কঠিন স্তৰ, তৰল স্তৰ আৰু ক্ৰায়’জেনিক পৰ্যায় থাকে। এলভিএম3 উৎক্ষেপণ বাহনৰ সকলো প্ৰণালী মানৱ ৰেটিং প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিবলৈ পুনৰ কনফিগাৰ কৰা হয় আৰু হিউমেন ৰেটেড এলভিএম3 নাম দিয়া হয়। এইচএলভিএম3-য়ে অৰ্বিটাল মডিউলটো 400 কিলোমিটাৰ নিম্ন পৃথিৱীৰ কক্ষপথলৈ উৎক্ষেপণ কৰিবলৈ সক্ষম হ’ব।
এইচ.এল.ভি.এম.3-ত ক্ৰু এস্কেপ চিষ্টেম (চি.ই.এছ.) থাকে যি দ্ৰুত অভিনয়, উচ্চ বাৰ্ণ হাৰৰ কঠিন মটৰৰ দ্বাৰা চালিত হয় যি নিশ্চিত কৰে যে ক্ৰু মডিউলক লঞ্চ পেডত বা আৰোহণ পৰ্যায়ত যিকোনো জৰুৰী অৱস্থাত ক্ৰু মডিউলক সুৰক্ষিত দূৰত্বলৈ লৈ যোৱা হয়।
Orbital Module
অৰ্বিটাল মডিউল (ওএম) যি পৃথিৱীৰ কক্ষপথত থাকিব, ক্ৰু মডিউল (চিএম) আৰু চাৰ্ভিচ মডিউল (এছএম)ৰ দ্বাৰা গঠিত। ও.এম.-ত মানৱ সুৰক্ষাৰ কথা বিবেচনা কৰি পৰ্যাপ্ত অত্যাধিকতা থকা অত্যাধুনিক এভিওনিক্স প্ৰণালীৰে সজ্জিত।
মুখ্যমন্ত্ৰী হৈছে কৰ্মচাৰীসকলৰ বাবে মহাকাশত পৃথিৱীৰ দৰে পৰিৱেশৰ সৈতে বাসযোগ্য স্থান। ই হৈছে চাপযুক্ত ধাতৱীয় আভ্যন্তৰীণ গাঁথনি আৰু তাপ সুৰক্ষা প্ৰণালীৰ (টিপিএছ) সৈতে চাপবিহীন বাহ্যিক গাঁথনিৰে গঠিত দ্বৈত বেৰৰ নিৰ্মাণ। ইয়াত ক্ৰু ইণ্টাৰফেচ, মানৱ কেন্দ্ৰিক সামগ্ৰী, জীৱন সমৰ্থন প্ৰণালী, এভিওনিক্স আৰু হ্ৰাস প্ৰণালী থাকে। ইয়াক পুনৰ প্ৰৱেশৰ বাবেও প্ৰস্তুত কৰা হৈছে যাতে টাচডাউনলৈকে অৱতৰণৰ সময়ত কৰ্মচাৰীসকলৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰা যায়।
কক্ষপথত থাকোতে মুখ্যমন্ত্ৰীক প্ৰয়োজনীয় সমৰ্থন প্ৰদান কৰাৰ বাবে এছএম ব্যৱহাৰ কৰা হ’ব। ই হৈছে তাপ প্ৰণালী, প্ৰপালচন প্ৰণালী, শক্তি প্ৰণালী, এভিওনিক্স প্ৰণালী আৰু নিয়োজন প্ৰণালী থকা এক চাপবিহীন গাঁথনি।
New technologies being developed for Gaganyaan
গগনযান অভিযানত মানৱ সুৰক্ষা সৰ্বাধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ। ইয়াক নিশ্চিত কৰাৰ বাবে, অভিযান্ত্ৰিক প্ৰণালী আৰু মানৱ কেন্দ্ৰিক প্ৰণালীৰে গঠিত বিভিন্ন নতুন প্ৰযুক্তি বিকশিত আৰু উপলব্ধি কৰা হৈছে।
Crew training for Gaganyaan
বেংগালুৰুত স্থাপিত মহাকাশচাৰী প্ৰশিক্ষণ সুবিধাই শ্ৰেণীকোঠাৰ প্ৰশিক্ষণ, শাৰীৰিক সুস্থতা প্ৰশিক্ষণ, চিমুলেটৰ প্ৰশিক্ষণ আৰু ফ্লাইট চুট প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰে। প্ৰশিক্ষণ মডিউলবোৰে শৈক্ষিক পাঠ্যক্ৰম, গগনযান ফ্লাইট চিষ্টেম, পেৰাবলিক ফ্লাইটৰ জৰিয়তে মাইক্ৰ’-গ্ৰেভিটি পৰিচয়, এৰো-মেডিকেল প্ৰশিক্ষণ, পুনৰুদ্ধাৰ আৰু জীয়াই থকাৰ প্ৰশিক্ষণ, বিমান প্ৰক্ৰিয়াবোৰ আয়ত্ত কৰা আৰু ক্ৰু ট্ৰেইনিং চিমুলেটৰৰ ওপৰত প্ৰশিক্ষণ সামৰি লয়। প্ৰশিক্ষণৰ অংশ হিচাপে এৰো চিকিৎসা প্ৰশিক্ষণ, সাময়িক উৰণ অনুশীলন আৰু যোগো অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয়।
Milestones achieved so far
Major milestones planned
